Bài viết này sẽ phân tích về xu hướng thị trường việc làm trong lĩnh vực lập trình nhúng (embedded), tập trung vào thị phần trong tương lai của hai mảng chính: Hệ thống nhúng sử dụng HĐH (OS Embedded) và Lập trình vi điều khiển truyền thống (Bare-metal Embedded).
1. Phương pháp luận và Cách tiếp cận
Việc tìm kiếm các công trình nghiên cứu định lượng (quantitative research) ở nước ngoài về tỷ lệ chính xác của hai mảng này là rất khó khăn.
Vì vậy, chúng tôi tiếp cận theo một hướng khác, bao gồm:
- Phân tích định tính: Tìm các bài viết phân tích về ưu/nhược điểm và xu hướng công nghệ của hai mảng này trong ngành công nghiệp embedded nói chung.
- Phân tích định lượng (Mẫu): Thống kê các yêu cầu công việc (job requirement) từ các trang web tuyển dụng tại thị trường Hoa Kỳ (US) để lấy ra một tỷ lệ tham khảo.
Chúng tôi sẽ sử dụng tỷ lệ tuyển dụng (OS embedded / Bare-metal) tại US để đại diện cho xu hướng của thế giới.
Tại sao lại sử dụng dữ liệu của US thay vì Việt Nam?
Cách tiếp cận này dựa trên bản chất của nền CNTT tại Việt Nam: chủ yếu là gia công phần mềm (outsourcing). Do vậy, xu hướng trong thị trường việc làm của chúng ta sẽ phụ thuộc trực tiếp vào nhu cầu tuyển dụng của thế giới (mà US là thị trường dẫn đầu).
Trong mô hình outsourcing:
- Thường thì một kỹ sư (dev) cấp cao ở nước ngoài sẽ quản lý một nhóm (team) phát triển ở Việt Nam.
- Điều này có nghĩa là, trong cùng một lĩnh vực, nếu thị trường nước ngoài tuyển 10 lập trình viên, họ có thể sẽ cần thuê 100 lập trình viên tại Việt Nam để gia công cho 10 chuyên gia đó.
Vậy tại sao không lấy luôn các job đang tuyển dụng tại Việt Nam để nghiên cứu? Câu trả lời là: Dữ liệu tuyển dụng hiện tại của Việt Nam không phản ánh đúng xu hướng và tiềm năng của thị trường.
Nguyên nhân là vì hiện tại, số lượng kỹ sư làm được OS embedded ở Việt Nam còn ít (nguồn cung thấp). Do vậy, các công ty nước ngoài thuê chúng ta làm mảng này còn ít, dẫn đến số lượng công ty đăng tin tuyển dụng ít. Dữ liệu này chỉ đại diện cho số lượng tuyển dụng hiện tại, không đại diện cho nhu cầu thực sự nếu nguồn cung được đáp ứng.
Do đó, phân tích nhu cầu từ thị trường US sẽ cho một cái nhìn dự đoán chính xác hơn về xu hướng.
2. Phân tích Dữ liệu và Số liệu
Sau khi đã có phương pháp tiếp cận, chúng ta sẽ đi vào phân tích số liệu.
A. Phân tích xu hướng công nghệ (Định tính)
Dựa trên các bài phân tích chuyên ngành (ví dụ: từ các nguồn như Embedded.com và các báo cáo công nghệ đám mây), có thể kết luận đơn giản như sau:
Xu hướng OS embedded (Linux, RTOS) sẽ dần thay thế bare-metal. Bare-metal sẽ chỉ còn được ưu tiên trong các trường hợp đặc thù mà OS embedded không thể thay thế được, ví dụ: các hệ thống có chức năng quá đơn giản, hoặc có yêu cầu cực kỳ khắt khe về tiết kiệm năng lượng.
B. Phân tích số lượng tuyển dụng tại US (Định lượng)
Chúng tôi đã thực hiện một thống kê mẫu dựa trên 20 tin tuyển dụng đầu tiên về “Embedded Software Engineer” trên Glassdoor (thị trường US).
Kết quả tỷ lệ như sau:
- Bare-metal Embedded: 7 công việc.
- OS Embedded: 13 công việc.
- Trong đó: 10 công việc về Linux.
- Trong đó: 3 công việc về Real-time OS (RTOS, ví dụ: AUTOSAR).
3. Kết luận và Phân tích cho thị trường Việt Nam
Từ các số liệu trên, có thể rút ra kết luận sau:
- Trong trường hợp lý tưởng (khi kỹ sư Việt Nam cung cấp đủ số lượng và chất lượng), nhu cầu tuyển dụng tiềm năng về Linux Embedded sẽ gấp khoảng 1.5 lần so với bare-metal (tỷ lệ 10/7).
- Nhu cầu tuyển dụng OS Embedded nói chung (bao gồm cả Linux và RTOS) sẽ gấp khoảng 2 lần so với bare-metal (tỷ lệ 13/7).
Tình hình thực tế tại Việt Nam:
Tại Việt Nam, quan sát cho thấy số lượng công việc (job) về OS embedded hiện đang tương đương hoặc nhiều hơn một chút so với bare-metal, nhưng chênh lệch chưa rõ rệt như xu hướng của US.
Tuy nhiên, có một “khoảng vênh” (gap) lớn về mặt tuyển dụng: số lượng kỹ sư đáp ứng được yêu cầu công việc về OS embedded mới chỉ đạt khoảng dưới 50% so với số lượng thực tế cần tuyển.
Bài viết này cố gắng phân tích dựa trên các số liệu khách quan nhất có thể. Chúng tôi rất mong nhận được các ý kiến phản biện và góp ý từ người đọc, để từ đó chúng ta có được cái nhìn đúng đắn nhất về vấn đề này.