Một trong những câu hỏi thường gặp nhất khi định hướng sự nghiệp là: “Làm thế nào để bắt đầu tìm hiểu một lĩnh vực mới mà bản thân chưa có kiến thức nền tảng?”
Để trả lời câu hỏi này, bài viết sẽ giới thiệu một quy trình có hệ thống khi sử dụng AI (như ChatGPT) để nghiên cứu và vạch ra lộ trình cho một ngành nghề bất kỳ. Quy trình này mô phỏng lại một lối tư duy tuần tự để giải quyết vấn đề lớn.
Một lịch sử hội thoại mẫu (log chat) minh họa cho quy trình này sẽ được đính kèm ở dưới. Phương pháp tư duy này có thể được áp dụng tương tự khi tìm hiểu về bất kỳ lĩnh vực mới nào.
Một lịch sử hội thoại mẫu (log chat) minh họa cho quy trình này sẽ được đính kèm ở phần bình luận. Phương pháp tư duy này có thể được áp dụng tương tự khi tìm hiểu về bất kỳ lĩnh vực mới nào.
Khung sườn tư duy (Framework) qua 7 nhóm Prompt
Về cơ bản, thứ tự các câu lệnh (Prompt) để khai thác thông tin sẽ đi theo một phễu logic như sau:
- Xác định vấn đề (Why): “Những vấn đề nào trong cuộc sống cần sự giải quyết của lĩnh vực A?” (Giúp hiểu giá trị cốt lõi của ngành).
- Khảo sát tổng quan (What): “Có những nhóm ngành nghề/chuyên môn nào trong lĩnh vực A?” (Vẽ bản đồ tổng thể của lĩnh vực).
- Đánh giá sự phù hợp (Fit): “Với các đặc điểm/kỹ năng X – Y – Z, cá nhân sẽ phù hợp với những ngành nghề nào trong số trên?” (Bắt đầu cá nhân hóa lộ trình).
- Phân tích thị trường (Where): “Những ngành nghề nào kể trên có ở Việt Nam? Giúp xếp hạng chúng về số lượng việc làm.” (Đánh giá tính thực tế và nhu cầu thị trường).
- Yêu cầu kỹ năng (How – Skills): “Để tham gia vào ngành nghề A1 (ngành đã chọn), cần những bộ kỹ năng (skill set) cụ thể nào?” (Liệt kê “đầu vào” cần thiết).
- Xác thực thực tế (Validation): “Cung cấp một số tin tuyển dụng thực tế của những job về ngành nghề A1 tại Việt Nam.” (Kiểm chứng yêu cầu của thị trường so với lý thuyết).
- Lập kế hoạch (How – Action): “Giúp thiết kế một lộ trình học tập cho ngành A1, với các điều kiện/ràng buộc G – H – J (ví dụ: thời gian, ngân sách, nền tảng hiện có).”
Phân tích sâu hơn về phương pháp luận
(Phần này giải thích lý do tại sao quy trình trên hiệu quả. Những ai chỉ cần áp dụng có thể tham khảo 7 bước trên là đủ. Phần này dành cho những ai muốn hiểu sâu hơn về nguyên lý đằng sau).
- Từ bỏ “Prompt thần thánh”: Đối với những vấn đề phức tạp, không rõ phương hướng, cần phải từ bỏ tư tưởng sẽ có câu trả lời hoàn hảo chỉ sau một lần Prompt. Không có mẫu Prompt nào làm được việc đó. Tư duy “một lần ăn ngay” chỉ áp dụng cho các vấn đề đơn giản, rõ ràng.
- Xác minh chủ động (Active Verification): Khi AI trả lời, đặc biệt là khi rơi vào những “vùng không biết” (thông tin mới hoàn toàn với người hỏi), người dùng phải chủ động xác minh lại. Có thể bằng việc chất vấn ngược lại AI hoặc tự xác minh qua Google. Không được lười biếng chấp nhận mọi thông tin.
- AI là công cụ tăng tốc: Bản chất của 7 bước trên là cách vận hành của tư duy hệ thống. Nó không phụ thuộc vào AI. Tuy nhiên, khi có AI, thời gian tìm hiểu và tổng hợp thông tin được rút ngắn hơn rất nhiều so với việc tìm kiếm thủ công.
- Tính ứng dụng rộng: Cách tư duy theo phễu (từ tổng quan -> chi tiết -> hành động) có thể được áp dụng khi cần tìm hiểu về bất cứ lĩnh vực nào, kể cả những ngành không liên quan đến Công nghệ thông tin.
Link hội thoại: https://chatgpt.com/share/687cdef8-956c-8011-ba4a-143862bf4e09