Chúng tôi muốn chia sẻ về một trường hợp học viên khá đặc biệt, đây có thể xem là học viên đầu tiên của chương trình.
Trường hợp này rất thú vị: anh ấy không xuất thân từ ngành CNTT (hiện đang làm công việc phụ sửa chữa ô tô). Trước đây, chúng tôi có quen biết anh qua một cộng đồng game. Gần đây, sau khi chúng tôi đăng tải chuỗi bài về “AI cộng sinh” trên nhóm Linux, anh ấy đã chủ động liên hệ để hỏi về cách học và tập luyện.
Qua trao đổi, chúng tôi nhận thấy dù không có nền tảng kỹ thuật, anh ấy vẫn đọc hầu hết các bài viết và cảm nhận được mục đích truyền đạt cốt lõi. Hiện tại, anh đang cảm thấy mông lung vì công việc không phát triển và muốn tìm cách thay đổi. Anh hiểu rằng việc học AI cộng sinh có thể giúp phát triển về tư duy, ngay cả khi không làm lập trình.
Chúng tôi đã quyết định hỗ trợ anh ấy với một lộ trình kèm 1-1 (khoảng 30 phút mỗi tối). Đây cũng là một cơ hội quan trọng để chúng tôi thử nghiệm (pilot) các phương pháp thực hành của mình. Các phương pháp này trước đây chủ yếu được chúng tôi tự nghiên cứu và ứng dụng nội bộ. Việc áp dụng lên một người mới hoàn toàn sẽ giúp chúng tôi kiểm chứng hiệu quả và điều chỉnh trước khi viết thành giáo án đại chúng.
Lộ trình Training (Huấn luyện)
Nhiều người có thể cảm thấy các bài viết lý thuyết trước đây khá trừu tượng. Vậy chúng tôi sẽ đào tạo một người mới hoàn toàn như thế nào? Đây là kế hoạch đang được áp dụng:
1. Không dạy lý thuyết, tập trung thực hành trước: Cho học viên thực hành tập luyện tư duy ngay lập tức. Khi tư duy đủ “chín”, việc quay lại học lý thuyết sẽ trở nên dễ dàng.
2. Giai đoạn đầu (Khoảng 1 tháng): Chúng tôi yêu cầu học viên mỗi tối phải nói chuyện với ChatGPT về 2 chủ đề chính: một là về bản thân, hai là về công việc.
3. Chủ đề 1: Tự thấu hiểu (Self-reflection) Học viên phải nói chuyện với ChatGPT để hiểu về chính mình. Ví dụ: “Tại sao tôi lại thấy bế tắc trong cuộc sống hiện tại?”, “Tại sao tôi không biết cách thay đổi?”…
Chủ đề đầu tiên chúng tôi yêu cầu học viên phải làm rõ là: “Tại sao tôi lại muốn học AI?”
Phân tích sâu (Mục đích ngầm): Thông qua việc trò chuyện với AI để trả lời câu hỏi này, chúng tôi muốn học viên phát triển kỹ năng System Thinking (Tư duy Hệ thống). Cụ thể, chủ đề này buộc phải mở rộng đến những câu hỏi lớn hơn:
- AI là gì, nó giải quyết vấn đề gì?
- Xu hướng của AI trong tương lai là gì?
- Sự thay đổi của xã hội, nghề nghiệp do ảnh hưởng bởi AI?
- Làm cách nào để con người có thể hợp tác lâu dài với AI?
- …
Có thể nhiều người cho rằng các chủ đề trên quá cao siêu với trình độ của học viên. Nhưng bản chất của ChatGPT là nó không bao giờ bỏ cuộc và có khả năng tự điều chỉnh ngôn ngữ trả lời để phù hợp với người dùng. Vì vậy, chỉ cần học viên không bỏ cuộc, kiểu gì họ cũng có thể hiểu được hết các vấn đề kể trên.
Sau mỗi ngày, học viên sẽ gửi log chat. Chúng tôi sẽ tư vấn, chỉ ra những điểm cần phải hỏi sâu thêm, hướng học viên đến việc tự đặt câu hỏi và tự trả lời các vấn đề. Phương pháp này giúp rèn luyện khả năng tập trung, nhìn ra được mối quan hệ của một sự vật với nhiều thực thể khác – đây chính là cốt lõi của System Thinking.
4. Chủ đề 2: Nói chuyện với AI về công việc hàng ngày Hàng ngày, học viên dành phần lớn thời gian cho công việc. Nếu có thể kích hoạt tư duy thắc mắc, tự đặt câu hỏi trong chính những công việc mình làm, thì công việc hàng ngày sẽ tự nó trở thành môi trường phát triển tư duy.
Chúng tôi yêu cầu mỗi ngày học viên chọn lấy 1 tình huống trong công việc (ví dụ: các lỗi hỏng ô tô, tình huống nói chuyện với khách…) và dùng nó làm “nguyên liệu” mở đầu để trò chuyện, mổ xẻ, và mở rộng vấn đề với ChatGPT. Chúng tôi cũng sẽ đọc lại log chat và gợi ý cách đi sâu hoặc mở rộng vấn.
Kết quả dự kiến
Chúng tôi dự đoán rằng, kể cả không học lý thuyết trong giai đoạn đầu, nhưng nếu học viên thực sự chăm chỉ và không bỏ cuộc, thì:
- Sau khoảng 1 tháng: Anh ấy có thể cảm nhận được sự thay đổi của chính mình về mặt tư duy. Ví dụ: có thói quen thắc mắc, đặt câu hỏi “tại sao”; có thói quen tìm hiểu vấn đề một cách rộng hơn để nhìn ra mối liên kết.
- Sau khoảng 3-4 tháng: Có thể những người xung quanh cũng sẽ cảm nhận được sự thay đổi của anh ấy (ví dụ: làm việc cẩn thận hơn, chịu khó đặt câu hỏi và tập trung lắng nghe ý kiến từ người khác).
Đây là dự định của chúng tôi, nhưng kết quả còn phụ thuộc nhiều vào sự nỗ lực của học viên. Đây là một quá trình gian nan. Chỉ cần học viên không bỏ cuộc, nếu cách dạy ban đầu chưa hiệu quả, chúng tôi sẽ tiếp tục điều chỉnh phương pháp.