Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu xem Mind Observer là gì, tại sao chúng ta lại cần có nó khi làm việc hợp tác sâu với AI.
Những cuộc cãi vã của hai bạn lập trình viên.
Trong 1 dự án nọ, có 2 bạn lập trình viên hay tranh luận trong những buổi họp khi cần đưa ra phương án kỹ thuật. Những cuộc tranh luận của họ diễn ra không hồi kết, gây lãng phí thời gian mà không giải quyết được điều gì. Thậm chí đôi khi, sau một hồi tranh luận, họ đã đi lệch hướng xa khỏi chủ đề ban đầu. Có lẽ, do bị tâm lý chi phối, họ đã không nhận ra điều đó. Tuy nhiên, là một người thứ 3 đứng quan sát, mà không bị yếu tố tâm lý ảnh hưởng, tôi đã dễ dàng nhận ra vấn đề của họ.
ChatGPT – Tấm gương phản chiếu tư duy của mỗi người.
Chúng ta thường cho rằng ChatGPT là 1 bộ công cụ, có khả năng phân tích dữ liệu 1 cách độc lập. Tuy nhiên, quan điểm này không hoàn toàn chính xác.
Đối với những vấn đề phức tạp, cần phải trao đổi qua nhiều vòng lặp, với lần hỏi sau dựa vào thông tin từ những lần trước. Thì ChatGPT lúc này không còn khả năng phân tích độc lập nữa. Thay vào đó, nó sẽ dựa vào các giả định, suy luận đầu vào mà chúng ta đưa ra trong những lần lặp trước, tìm kiếm và tổng hợp thông tin dựa vào suy luận mà chúng ta đưa ra. Lúc này, ChatGPT đóng vai trò là 1 tấm gương phản chiếu lại chính tư duy của chúng ta.
Vậy hệ quả ở đây là gì? Trong mỗi lần lặp hội thoại, luôn có khả năng xuất hiện sai số về mặt suy luận. Cả chúng ta hay ChatGPT đều có khả năng suy luận sai. Do những lần lặp sau lại dựa vào thông tin của turn trước, tạo ra sự khuếch đại của sai số. Kết quả là cuộc hội thoại có thể sẽ đi vào bế tắc, hoặc phương án cuối cùng đưa ra bị sai.
Vai trò của người thứ 3
Trong cuộc đối thoại dài giữa người dùng và ChatGPT, cần thêm 1 người thứ 3, đóng vai trò người quan sát, phát hiện sai lệch trong suy luận của người dùng hoặc ChatGPT. Vậy làm sao để có được người quan sát thứ 3?
Tư duy của não người có một điểm đặc biệt, đó là nó có khả năng tự nghi ngờ được chính nó. Kiểu như ta đang suy nghĩ thì tự nhiên ta cảm thấy có gì đó sai sai, sau đó ta tự kiểm nghiệm lại suy nghĩ của chính mình. Cái này trên AI không có.
Thay vì chờ đợi cơ chế tự nghi ngờ kích hoạt một cách bị động, chúng ta có thể chủ động bật nó lên một cách máy móc. Ví dụ như sau 5 turn trao đổi, chúng ta sẽ dừng lại. Bỏ hết mọi cảm xúc, sự tin tưởng vào bản thân. Chúng ta tự đặt câu hỏi nghi ngờ, ví dụ như giả thuyết mình vừa đưa ra có đúng không hoặc dữ liệu mà AI đưa ra có đúng không.
Tự quan sát suy nghĩ
Việc chúng ta có phản xạ nghi ngờ, phản biện lại chính suy luận của chúng ta, chỉ là 1 biểu hiện của cơ chế tự quan sát suy nghĩ. Về mặt bản chất, Mind Observer là cơ chế não bộ có khả năng tự quan sát suy nghĩ của nó từ trong vô thức. Khi phát hiện ra những điểm bất hợp lý của suy nghĩ thì nó báo hiệu thông qua cảm giác. Cơ chế này có nhiều tên gọi, ví dụ trong thiền học gọi nó là Sati.
Để tập luyện có được cái khả năng Sati kia thì rất là khó. Chúng ta là lập trình viên, có lẽ cũng không cần đến thế. Thay vào đó, chúng ta chỉ cần tập luyện để có 1 số phản xạ đơn giản. Bao gồm:
- Thói quen tự nghi ngờ suy luận của mình.
- Phản xạ chặn luồng cảm xúc. Ví dụ như đang trao đổi với ChatGPT rất phiêu vì sắp tìm ra được solution cho một bài toán nan giải. Chúng ta có khả năng chặn lại cảm giác sung sướng, đưa tâm trí vào trạng thái trung lập và đánh giá suy luận 1 lần nữa.
- Khả năng đánh giá mình đang ở đâu trong luồng suy luận. Ví dụ như sau 100 lần lặp hỏi đáp với ChatGPT, ta có khả năng đánh giá ta đang đứng ở đâu, có bị lệch khỏi mục đích ban đầu hay không.
Tổng kết
Đối với những vấn đề phức tạp, cuộc hội thoại với ChatGPT thường sẽ kéo dài, thậm chí đi qua hàng trăm, hàng ngàn lần lặp. Luôn có khả năng xuất hiện sai số suy luận ở mỗi lần lặp, cơ chế Mind Observer giúp người lập trình viên có thể giảm thiểu được sai số suy luận.